Çözgü Hazırlama İşlemi
Bobin hâlinde bulunan ipliklerin, hazırlanan çözgü renk raporu, toplam çözgü tel sayısı ve çözgü uzunluğuna göre yan yana çözgü levendi üzerinde konumlandırılması gerekir. Yapılan bu işleme de çözgü hazırlama işlemi adı verilir.
Çözgünün Tanımı
Dokumacılıkta kumaşı oluşturan iki iplik sisteminden biri olan, kumaşın boyuna doğru yani kenarına paralel olarak yönlenmiş olan ipliklere çözgü denir. Çözgü hazırlamaya başlamadan önce birtakım hesaplamaların yapılması gerekir. Aşağıdaki örnekte, yapılması gereken hesaplamalar sırasıyla gösterilmiştir.
Çözgü Hazırlamada Dikkat Edilecek Hususlar
Çözgü hazırlama işlemi yapılırken;
- Çözgü ipliklerinin hatasız bir şekilde çapraza alınmasına,
- Çözgü renk raporuna,
- Toplam çözgü tel sayısına,
- Bütün çözgü ipliklerinin aynı gerginlikte olmasına dikkat edilmelidir.
Çözgünün Taharlanması
Çözgü ipliklerinin tahar planına göre sırasıyla gücü tellerinden ve tarak dişlerinden geçirilmesi işlemine tahar denir. Tahar işleminin ilk aşamasını oluşturan gücü taharı, hazırlanmış olan tahar planına göre yapılmaktadır. Dokumacılıkta değişik isimlerle adlandırılan çok sayıda tahar çeşidi bulunmaktadır.
Tahar işleminin ikinci aşaması olan tarak taharı ise çözgü ipliklerinin dokuma tarağından geçirildiği tarak taharıdır. Bu işlemde, istenen kumaş eni ve sıklığa göre belirlenmiş olan tel sayısının tarak dişlerinden geçirilmesi gerekir.
Tahar işleminin yapılmasıyla;
- Ağızlığın açılması, dolayısıyla örgülerin oluşması sağlanır.
- Çözgü sıklığı belirlenir.
- Farklı kumaş görünümleri elde edilebilir.
- Tarak eni, dolayısıyla üretilecek olan kumaşın eni belirlenir.
Gücü Taharı Nedir
Gücü taharı, çözgü ipliklerinin gücü gözlerinden, gücü tığı yardımıyla tahar planına uygun olarak geçirilmesi işlemidir.
Gücü taharına başlanmadan önce çerçeve başına düşen gücü teli hesaplanmalıdır. Bu işlem tahar planına göre yapılmaktadır.
Örnek 1
Toplam çözgü tel sayısı : 500 tel
Rapor tel sayısı : 5 tel
Tahar : Sıra taharı (her çerçeve için 1 gücü teli)
Çerçeve başına düşen gücü teli, toplam çözgü tel sayısının rapor tel sayısına bölünmesi ile elde edilecektir.
Çerçeve başına düşen gücü teli = Toplam çözgü tel sayısı / Rapor tel sayısı = 500/5 = 100 adet
Tarak Taharı Nedir?
Tarak taharı, çözgü ipliklerinin dokuma tarağının diş boşlukları arasından tarak planına göre tarak tığı yardımıyla geçirilmesi işlemidir. İstenilen kumaşın enine ve çözgü sıklığına göre tarak seçilir. Tarak taharı yapılarak kumaşın sıklığı ve eni belirlenir.
Dokuma tarağının 10 cm’inde bulunan diş boşluğuna tarak numarası adı verilmektedir. Tarak dişlerinin daha sık olduğu durumlarda 1 Cm’deki diş boşluğu da tarak numarası olarak adlandırılabilir.
Tarak dişlerinden geçirilen çözgü tel sayısı kumaşın çözgü sıklığını belirler. Örneğin 70 numara bir tarağın dişlerinden 1’er adet çözgü teli geçirilecek olursa 10 cm’de 70 adet çözgü teli olacaktır. Aynı taraktan 2’şer adet geçirilecek olursa 140 adet çözgü teli olacak, bu da kumaşın sıklığını iki kat artıracaktır.
Tarağın dişlerinin başladığı yerden bittiği yere kadar olan mesafeye “tarak eni”, çözgü ipliklerinin tarak üzerinde kaplamış olduğu alana ise “tarak üzerindeki çözgü eni” denir. Tarak taharı yapılırken çözgülerin, tarağın ortasında yer almasına dikkat edilmelidir. Bu durum atkı ipliklerinin eşit basınç altında sıkıştırılmasını sağlayacaktır. Çözgülerin tarakta ortalanması şu şekilde hesaplanabilir.
Örnek 1
Tarak eni : 110 cm
Tarak numarası : 50 numara
Çözgü tel sayısı : 450 tel
Dişten geçen tel sayısı : 1 tel olduğuna göre;
Tahar İşleminde Dikkat Edilecek Hususlar
Tahar işlemi yapılırken;
- Tahar planı göz önünde bulundurulmalıdır.
- Çerçevelere bulunması gereken sayıda gücü teli takılmalı, bozuk olanlar değiştirilmelidir.
- İstenen numarada ve bozuk olmayan tarak takılmalıdır.
- Tarak taharı başlangıç noktası, tarak ortalaması hesabına göre tespit edilmelidir.
- Çözgü iplikleri, gücü tellerinden sırasıyla ve tek tek geçirilmelidir.
- Tarak taharı yaparken dişten geçen tel sayısına dikkat edilmelidir.
- Kopan çözgü iplikleri uygun dokuma düğümleri kullanılarak birleştirilmelidir.