Sert tutum apresi, tekstil materyaline sert bir tutum kazandırmak için yapılan kimyasal tutum apresidir. Kumaşın eğilmeye karşı gösterdiği direnç, tekstil mamulünün sertliğinin bir göstergesidir.
Özellikle pamuklu dokumalar, dantel kumaşlar, perdelik ve döşemelik kumaşlar, yaka telası gibi mamullere sert tutum apresi uygulanır. Tekstil materyalinin kullanım yerine göre kazandırılacak sertlik derecesi farklılık gösterir
SERT TUTUM VEREN APRE MADDELERİ VE ÖZELLİKLERİ
Tekstil mamullerine sertlik kazandıran maddeler “doğal” ve “sentetik sertleştiriciler” olmak üzere ikiye ayrılır.
Doğal sertlik veren maddeler nişasta, nişastanın parçalanmasından elde edilen dekstrin ve selüloz türevi olan metil selüloz veya selüloz metil eteridir. Dekstrin ilk yıkamada uzaklaştığı için aprede kullanılmaz ve nişasta uygulanması sırasındaki zorluklardan dolayı da önemini kaybetmiştir. Metil selüloz ise kalandırlamadan sonra kâğıdımsı bir tutum elde edilmesi sebebiyle tercih edilmemektedir.
Sentetik sert tutum maddeleri ise polivinilasetat, poliakrilat ve yapıştırıcı özelliği de bulunan polivinilalkoldür. Sentetik sertleştiriciler, doğal kaynaklılara nazaran daha pahalıdır. Yıkamaya dayanıklı olmaları en büyük avantajlarıdır.
- Polivinilasetat: Ucuz olmasından dolayı piyasada en çok kullanılan sentetik sertleştiricidir. “İsrail tutkalı” adı ile de bilinir. Hem sertleştirici hem de kaplama ve haşıl maddesi olarak da kullanılır. Yıkamaya çok dayanıklı değildir.
- Poliakrilatlar (akrilik emülsiyonları): Poliakrilatlar ile yapılan işlemlerden sonra yıkamaya dayanıklı apre elde edilir. Bu sebeple pahalı olmalarına rağmen kullanılır. Daha ekonomik olması için polivinilasetat ile karıştırılarak yıkamaya dayanıklı sertlik elde edilir. Tekstilin çeşitli alanlarında kullanılır.
SELÜLOZİK LİFLERE SERT TUTUM APRESİ YAPMA
Selülozik materyale sertlik veren tutum apresi sentetik sertleştiriciler ile yapılır. Pamuklu dokuma kumaşlara, döşemelik kumaşlara sertlik veren apre uygulanır. Genellikle emdirme yöntemine göre çalışılır.
KULLANILAN KİMYASAL MADDELER VE GÖREVLERİ
- Sertleştirici madde: Mamule istenilen sert tutumu kazandırmaktadır.
- Asetik asit: pH ayarlayıcı madde
UYGULAMA REÇETELERİ
Kullanılacak sentetik apre maddesi miktarı, istenilen sertliğin derecesine bağlıdır. Kibar bir sert tutum için 5–20 g/l gibi düşük konsantrasyonlar kullanılırken artan sertlik derecesine göre 40–90 g/l, 150–250 g/l gibi yüksek konsantrasyonlarda apre maddesi kullanılır.
UYGULAMA ŞEKİLLERİ
- Çektirme Yöntemi: Kimyasal bitim işlemlerinde kullanılan tekstil terbiye maddelerinin genellikle liflere fazla bir afinitesi yoktur. Dolayısıyla bunların mamule aplikasyonunda, uzun flottede uzun süreli olarak çalışma esasına dayanan çektirme yöntemi geniş bir kullanım alanı bulamamıştır.
- Emdirme Yöntemi: Kimyasal bitim işlemlerinde en fazla uygulanan aplikasyon yöntemi emdirmedir ve fulard ile uygulanır. Terbiye maddesinin liflere fazla bir afinitesi söz konusu olmadığından emdirme yöntemine göre çalışılırken baş – son farkı meydana gelme tehlikesi yoktur. Emdirme teknesini küçük tutarak flottenin kısa sürede yenilenmesi gibi önlemler almaya gerek yoktur. Bu nedenle kimyasal bitim işlemlerinde genellikle normal büyük tekneli fulardlar kullanılır. Fulard genelde ramözün giriş kısmında bulunur ve fularda emdirilip sıkılan kumaş ramözde kurutulur.
SON İŞLEMLER
Sert tutum apresi uygulanan kumaş kalandırdan geçirilerek elde edilen sert tutum biraz daha artırılır. Daha sonra kumaşın kullanım alanına göre (örneğin döşemelikler) tambur katlama yapılabilir.
PROTEİN LİFLERE SERT TUTUM APRESİ YAPMA
Selülozik ve sentetik elyaf kadar olmasa da protein elyafa da sertlik veren tutum apresi uygulanır. Kullanılan sertleştirici maddeler ve aplikasyon yöntemi aynıdır.
KULLANILAN KİMYASAL MADDELER VE GÖREVLERİ
- Sertleştirici madde: Mamule istenilen sert tutumu kazandırmaktadır.
UYGULAMA REÇETELERİ
Kullanılacak sentetik apre maddesi miktarı, istenilen sertliğin derecesine bağlıdır. Kibar bir sert tutum için 5–20 g/l gibi düşük konsantrasyonlar kullanılırken artan sertlik derecesine göre 40–90 g/l, 150–250 g/l gibi yüksek konsantrasyonlarda apre maddesi kullanılır
UYGULAMA ŞEKİLLERİ
- Çektirme Yöntemi: Kimyasal bitim işlemlerinde çektirme yöntemi geniş bir kullanım alanı bulamamıştır
- Emdirme Yöntemi: Kimyasal bitim işlemlerinde en fazla uygulanan aplikasyon yöntemi emdirmedir ve fulard ile uygulanır. Fulard genelde ramözün giriş kısmında bulunur ve fularda emdirilip sıkılan kumaş ramözde kurutulur.
SON İŞLEMLER
Sert tutum apresi uygulanan kumaş kalandırdan geçirilerek elde edilen sert tutum biraz daha artırılır. Daha sonra kumaşın kullanım alanına göre tambur katlama yapılabilir.
SENTETİK LİFLERE SERT TUTUM APRESİ YAPMA
Perdelik, döşemelik kumaşlar gibi sentetik elyafa sertlik veren tutum apresi uygulanır. Kullanılan sertleştirici maddeler ve aplikasyon yöntemi aynıdır.
KULLANILAN KİMYASAL MADDELER VE GÖREVLERİ
- Sertleştirici madde: Mamule istenilen sert tutumu kazandırmaktadır.
UYGULAMA REÇETELERİ
Kullanılacak sentetik apre maddesi miktarı istenilen sertliğin derecesine bağlıdır. Kibar bir sert tutum için 5–20 g/l gibi düşük konsantrasyonlar kullanılırken artan sertlik derecesine göre 40–90 g/l, 150–250 g/l gibi yüksek konsantrasyonlarda apre maddesi kullanılır
UYGULAMA ŞEKİLLERİ
- Çektirme Yöntemi: Kimyasal bitim işlemlerinde çektirme yöntemi geniş bir kullanım alanı bulamamıştır
- Emdirme Yöntemi Kimyasal bitim işlemlerinde en fazla uygulanan aplikasyon yöntemi emdirmedir ve fulard ile uygulanır. Fulard genelde ramözün giriş kısmında bulunur ve fularda emdirilip sıkılan kumaş ramözde kurutulur.
SON İŞLEMLER
Sert tutum apresi uygulanan kumaş kalandırdan geçirilerek elde edilen sert tutum biraz daha artırılır. Daha sonra kumaşın kullanım alanına göre tambur katlama yapılabilir