Klorlu Beyazlatma Haslık Testinin Amacı
Boyalı ve baskılı tekstil mamullerinde, dezenfeksiyon için yüzme havuzlarında kullanılan çeşitli konsantrasyonlardaki aktif klora karşı renk hassasiyetlerinin uygun ulusal ve uluslararası standartlara göre belirlenmesini sağlamaktır.
Teste Uygun Büyüklükte Parça Kesme
Klorlu beyazlatma haslık testi yapılacak numune kumaşlar, atkı ve çözgü yönünde 40 mm x 100 mm kesilir.
Çok renkli kumaşlarda ve baskılarda desenin her farklı rengi ayrı ayrı test edilmelidir.
Resim 2.1: Numunenin uygun büyüklükte kesilmesi
Kesilen test numuneleri, karışmaması için kalemle işaretlenir. İşaretli olan test numunesinin hassas terazide tartımı gerçekleştirilir.
Test numunelerinin tartım sonuçları uygulama kâğıdına yazılarak kayıt altında tutulur
Resim 2.2: Numunenin tartılması
Çözelti Hazırlama
Korlu beyazlatma haslık testi yapabilmek için üç ayrı çözeltinin hazırlanması gerekmektedir.
Hipoklorit Çözeltisi; Saf hipoklorit çözeltisinden 20 ml ölçüsünde otomotik pipet yardımıyla alınarak behere konur. Üzerine saf su ilave ederek çözündürülür. Daha sonra bu çözelti, dikkatlice, eldiven kullanarak 1000 ml’lik balonjojeye aktarılır ve saf suyla 1000 ml tamamlanarak 20 ml/l hipoklorik çözelti hazır hâle getirilir.
Resim 2.3: Hipoklorit çözeltisinin hazırlanması
Potasyum Dihidrojen Fosfat Çözeltisi (KH2PO4); Potasyum dihidrojen fosfat (KH2PO4)tan 14,35 g hassas terazi yardımıyla tartılır. Tartılan bu madde 1000 ml suda çözündürülür veya potasyum dihidrojen fosfat (KH2PO4)tan 7,175 g hassas terazi yardımıyla tartılır. Tartılan bu madde 500 ml suda çözündürülür.
Resim 2.4: Potasyum dihidrojen fosfat çözeltisinin hazırlanması
Disodyum Hidrojen Fosfat Dihidrat Çözeltisi (Na2HPO4.2H2O); Disodyumhidrojenfosfat-dihidrat kimyasal maddeden 20,05 g hassas terazide tartılıp bir miktar saf su ile beherde çözündürülür. Tamamen çözünmüş olan disodyumhidrojenfosfat-dihidrat 1000 ml saf suyla 1000 ml balonjojede 1000 ml hassas olarak tamamlanır.
Resim 2.5: Disodyum hidrojen fosfat dihidrat çözeltisinin hazırlanması
Çözeltilerin Karıştırılması
Saf hipoklorit çözeltisinin analizi yapılırken (25 ml alınıp 1000 ml tamamlanır.) bundan 10 ml alınır. Beherin içine 5 ml kadar %10’luk hipoklorit asit ilave edilir. Beherin ağzı alüminyum folyo ile kapatılarak çözelti 5 dakika karanlık bir yerde bekletilir.
Resim 2.6: Disodyum hidrojen fosfat dihidrat çözeltisinin hazırlanması
Açığa çıkan iyodun miktarı ise 0,1N sodyum tiyosülfat ile tespit edilir. İndikatör olarak 0,5-1,0 ml nişasta çözeltisi kullanılır, mavi renk kayboluncaya kadar titrasyon devam edilir. Renk şeffaflaşıncaya kadar titre etmeye devam edilir.
Titrasyondaki harcanan miktarını kaydedilir. Çıkan sonuç çözelti 1’deki x değerini vermiş olur.
Resim 2.7: Çözeltinin titre edilmesi Resim 2.8: Sarfiyatın bulunması
Hazırlanan Yeni Çözeltide İşlem Yapma
Test Çözeltileri
Klorlu su haslığı 100 mg/l aktif klor metodu için;
X ml Çözelti 1
100 ml Çözelti 2
500 ml Çözelti 3
1 litreye saf su ile tamamlanır. pH 7,5’e 0.1 mol/l sodyum hidroksit veya 0,1 mol/l asetik asit ile ayarlanır.
Klorlu su haslığı 50 mg/l aktif klor metodu için;
X/2 ml Çözelti 1
100 ml Çözelti 2
500 ml Çözelti 3
1 litreyi saf su ile tamamlanır. pH 7,5’e 0,1 mol/l sodyum hidroksit veya 0,1 mol/l asetik asit ile ayarlanır.
Klorlu su haslığı 20 mg/l aktif klor metodu için;
X/5 ml Çözelti 1
100 ml Çözelti 2
500 ml Çözelti 3
1 litreyi saf su ile tamamlanır. pH 7,5’e 0,1 mol/l sodyum hidroksit veya 0,1 mol/l asetik asit ile ayarlanır.
Yıkama çözeltisine ilave edilecek aktif klor miktarını bulmak için aşağıdaki formül kullanılır. Bulduğumuz sonuç X değerini verir.
X= 705 / Titre sonucu
X: İlave edilecek miktar (ml)
Titre: %20’lik hipoklorit çözeltisinden titrasyonla belirlenen sarfiyattır.
Testin Yapılması
Test yapılacak materyaller çıkmaz kalem ile numaralandırılır. Test yapılacak materyal tartılır. Tartım sonuca kumaşın gramı 1/100 flotteye göre hesaplama yapılır. Her çözelti için ayrı ayrı hesaplama yapılır.
X= 0,91×100/ 1= 91 ml 1. çözeltiden konur.
1/100 flotteye göre 1g kumaş numunesi için 100 ml çözelti mezürle ölçülüp tüpün içine konur. Tartılmış kumaş parçası hazırlanan tüpün içine konarak tüpün kapağı kapatılır.
Test numunesinin kaç ppm (100 mg/l, 50 mg/l 20 mg/l) metoduna göre yapılması gerekiyorsa o çözelti miktarı kadar çözeltiyi test numunesinin bulunduğu tüpün içine konulur. Tüpün kapağı kapatılır. Tüp, yıkama makinesinin içine konulur.
Resim 2.9: Test numunesinin tüpüne konulması ve çözeltinin ilave edilmesi
Yıkama makinesinin içinde konan tüpler 27 C + de 1 saat çalıştırılır
Resim 2.10: Tüplerin makineye konması Resim 2.11: Yıkama makinesinin çalıştırılması
Testi Değerlendirme
Renk değişimi ışık kabininde D65 ışığı altında gri skala ISO 105- A02 ile belirlenir.
Tekrarlanabilen şartlar altında gölge ve renk farklılıklarının incelenebilmesi için deney numuneleri, değerlendirme kabinine alınır ve görsel olarak renk farklılıkları incelenir. Burada amaç gün ışığını verebilen bir aydınlatma altında numuneyi kontrol edip değerlendirmektir. Işık kabinlerinde müşteri taleplerine uygun olarak farklı ışık kaynakları bulunmaktadır. Bu ışık kaynaklarından D65 gün ışığını temsil etmektedir.