Kollajen: Deri, kıkırdak, kemik, tendon ve ligament gibi bağ ve destek dokunun esas yapısını oluşturan ve üçlü heliks biçiminde fibröz yapıdaki protein. Hücreler arası maddede bulunan, prolin, hidroksiprolin ve glisin amino asitlerinden oluşan, üç polipeptit zincirinin üçlü sarmal biçiminde önce tropokollajen birimlerini bunlarında özel bir dizilişle polarize mikroskopla görülebilen çizgili bir yapı oluşturduğu, deride çeşitli yönlerde, tendonlarda aynı yönde uzanan fibriller biçiminde, bazal laminada tabaka biçiminde bulunabilen, tip I-V gibi gruplandırılan bir cins protein. Yara iyileşmesinde veya dikiş materyali olarak kullanılan, tendolardan elde edilen doğal materyaldir.
Kollajen iplikler: Bağ dokusunun temel maddesinde en çok bulunan, asit boyalarla boyanan, üç adet iplik biçimli tropokollajen molekülünden oluşan ve fibroblastlar tarafından sentezlenen iplik türü, kollajen lif. Bu moleküllerin kimyasal yapıları, amino asitlerin türleri ve diziliş sıraları birbirinden farklıdır.
Kollajen İplik Çeşit ve Özellikleri
- Bağ dokuda fibroblastlar
- Kıkırdak dokuda kondroblastlar
- Kemik dokuda osteoblastlar bu ipliklerin yapımını sağlarlar
- Tropokollagen moleküllerinden oluşan 12 adet kollagen iplik çeşidi bulunur.
- IV ve XII. Tip kolagenlerde moleküller özel bir yerleşim göstermeden iplik düzeyindedir
- I-II-III te ise moleküllerin özel yerleşimleriyle mikro iplikçik düzeyinde yapı gösterir
- Bu özel tertiplenmeden dolayı enine bantlaşma gösterir
- Her bir tropokollgen molekülü 2 adet a1 1 adet a2 zincirleri adı verilen 3 adet iplik şekilli polipeptidten oluşur.
- Bu nedenle 12 tip yada daha fazla kollagen ipliği mevcuttur
- Mikro iplikçikler sadece kollagen yapımı sırasında bir araya gelirler
- Mikroiplikçiklerde bir araya gelerek kollagen iplikleri oluşturur.
- I ve III tip kollagende kollagen iplikçikler bir araya gelerek demetleşme göstererek iplikleri oluştururken tip II kolagen iplikçik düzeyinde kalır.
- İplikçikler EM görülürken iplikler ışık mikroskopta da görülebilir.
- Kollagen iplikler uzamazlar, direnç gösteren ipliklerdendir, eğilip bükülebilirler
- Eriyip kaynatılınca jelatine dönüşürler
- Ağır maden tuzları ile işlem görünce çok dayanıklı bir hal alır, kösele yapımıda bu yolla gerçekleşir
Tip I kolagen
- En fazla bulunan kollagendir, İplik düzeyindedir.
- Dermis, tendo ve ligamentler, organ kapsülleri, fibröz kıkırdak, kemik ve dişlerde(dentin katmanı) iplikler veya demetler halindedir.
Tip II kollagen
- Demetleşme göstermez,
- Hyalin ve elastik kıkırdakta bulunur
Tip III Kollagen
- İpliksel yapıdadır
- Retikulum iplikleri olarak bilinir
- Bazal membranlarda ve kan yapan organların çatısını oluşturur
Tip IV kollagen
- Erişkinlerde bazal membranın bazal laminasında yerleşmiştir
TipV kollagen
- Plasentadaki bazal membranda bulunur