Eski Tanımı; Kavram olarak çoğumuzun hayatının dışında gördüğü, ancak bugün inşaatlardan itfaiye elbiselerine, taşımacılıktan sağlığa kadar yaşantımızın her alanında yer alan teknik tekstilin güncelliğini yitiren eski tanımı “Koruyucu amaçlı olmayan giysilerin, ev tekstil ürünlerinin, döşemelik ve zemin kaplamalarının dışında kalan tekstil malzeme ve ürünleri” şeklindeydi.
Teknik tekstillerin günümüzdeki tanımı ise, sayıları hızla artan tekstil ürünlerinin, hem performans ve dekoratif özelliklerini, hem de fonksiyonlarını bir araya getirici niteliklerinden yola çıkılarak, “Estetik veya dekoratif özelliklerinden ziyade, öncelikle teknik performansları ve fonksiyonel özellikleri için üretilen tekstil malzemesi ve ürünleri” olarak yapılmaktadır.
Teknik Tekstil Ana Hammaddeleri
- Doğal Lifler
- Vizkoz Rayonu
- Poliamid ve Poliester
- Poliolefinler
- Yüksek Performanslı Lifler
- Cam ve Seramik
Teknik Tekstil Ürün Özellikleri
Teknik Tekstillerin ürün özellikleri çok fazla olmakla beraber, bu özellikler dört ana grup altında sınıflandırılabilir.
1- Mekaniksel Özellikler: Teknik Tekstillerden beklenen mekaniksel özellikler üç gruba ayrılır:
- a) Mukavemet
- b) Takviyelendirme
- c) Elastikiyet
2- Değiştirme Özellikleri: Teknik Tekstiller gözenekli malzemeler olmaları nedeniyle belirli büyüklükteki partiküllerin geçmesine izin vermeleri, daha büyük partiküllerin geçişini engellemeleri, ısı iletim ve yalıtımı, elektrik iletim ve yalıtımı, gibi özellikleri sayesinde bir malzemenin durumunda değişiklik yapabilme özelliğine sahiptirler. Değiştirme özelikleri beş gruba ayrılır.
- a) Filtrasyon
- b) İzolasyon ve İletkenlik
- c) Drenaj
- d) Su geçirmezlik
- e) Emicilik
3- İnsan Sağlığı İle İlgili Özellikler: Teknik tekstil malzemeleri, mikroorganizmalara karşı korunma, protez, ameliyat malzemeleri , dokulara uyumlu parçalar veya biyolojik olarak vücutta çözünebilen malzemeler olarak insan sağlığı açısından önemli olan bir çok alanda kullanılmaktadır.
4- Koruma Özelliği: Teknik Tekstillerin koruma işlemi çok çeşitlilik göstermektedir. Kullanılan tekstil malzemesi ile kullananların ısıl, mekaniksel ve radyolojik etkilerden korunması sağlanabilir. Başlıca koruma özellikleri;
- Elektrik yalıtımı,
- UV koruması,
- NBC (nükleer, biyolojik ve kimyasal) koruması,
- Fosforesan ve fluoresan özellik göstermesi,
- Elektro-manyetik alanlardan koruma vb.dir.
Teknik Tekstillerin Kullanım Alanları
Teknik tekstil endüstrisinin faaliyet alanı, genellikle olduğundan daha küçük görülmektedir. Ancak, tekstil endüstrisi üretiminin ve son ürün tüketiminin %40’ından fazlasını kapsayan teknik tekstiller tam olarak her yerdedir.
Başımızın üstünde bir yerlerde bir çok yapıda çatı kaplama keçe tabakası olarak, ayağımızın altındaki polipropilen veya polyester tabana sahip halılarda, evimizde elektrik süpürgemizde, mutfak aspiratörümüzde veya havalandırma tertibatımızda bulunmaktadırlar.
Mobilyalarda, artık yay yerine elastikleştirilmiş dar dokuma bantlar ve toksik gazlar çıkaran tehlikeli köpükler yerine, güç tutuşur dolgu ve astar kumaşları kullanılmaktadır.
Perdelerdeki perde bantları, güneşliklerin çekme ipleri ve çift camlı pencerelerdeki kaplama şeritlerinin hepsi teknik tekstil ürünleridir.
Diğer taraftan, bir otomobilde 13-14 kg tekstil ürünü bulunmaktadır ve bunlar sadece görünen yerlerde değil (araba halısı, döşemeler, tavan ve emniyet kemeri) aynı zamanda lastiklerde, su hortumlarında, fren hortumlarında ve kayışlarda da esnek takviye malzemesi olarak kullanılmaktadır. Arabanın gittiği yolların altında bir jeotekstil ürünü olma olasılığı fazladır, bu ürünler yolun temeli için sağlam bir yapı oluşturulmasına yardımcı olur veya yüzey çatlamasını önler.
Jeotekstil ürünleri yolların, demiryollarının, nehirlerin toprak setlerinde dik eğimlerde kaymayı önlemek ve bazen yeni bitki örtüsünün tutunmasını sağlamak için kullanılmaktadır. Bunun yanında, golf sopaları, kayaklar, tenis raketleri ve balıkçı oltalarının hepsi elyaf bileşiklerinden yapılır. Tıpta teknik tekstillerin kullanım alanları ile ilgili liste; diyaliz için cerrahi pamuğa, genel temizleme ve emme uygulamaları için yün kullanımına kadar uzayıp gitmektedir.
Günlük giysilerde bile teknik tekstiller gerekli parçalar olarak bulunmaktadır. Tela, ince şekilde dağıtılan termoplastik polimer kaplama sayesinde, bağlandığı kumaşın şeklini korumasını ve sabit kalmasını sağlar.
Ayakkabılar da astar ve iç taban gibi bir çok teknik tekstil ürünü içerir; bunlar ayakların temiz kalmasına yarayan parçalardır ve özellikle yüksek enerji kullanımı gerektiren spor aktivitelerinde kullanılan ayakkabılar da, yeni jenerasyon uzun ömürlü bakterileri öldüren elyaflardan yapılmaktadır.
Böylece liste uzayıp gitmektedir, neredeyse sonu yoktur ve hala kullanım alanları genişlemektedir. Teknik tekstillerin faaliyet alanlarının sınıflandırılmasında da bir çok şema ortaya konulmaktadır.
Bu konuda,teknik tekstil endüstrisinin en büyük vitrini olan Techtextil Fuarı (Almanya’da Frankfurt ve Japonya’da Osaka’da 1980’li yıllardan beri iki yılda bir organize edilmektedir) aşağıda belirtilen 12 adet uygulama alanını içermektedir.
Kaynak: ito.org.tr